Biblia na co dzień

O cechach biblijnych słów – ciąg dalszy

SŁOWA BIBLII CECHUJE RÓŻNORODNOŚĆ GATUNKÓW LITERACKICH

W siedemdziesięciu trzech Księgach Biblii rozpoznajemy style literackie bardzo zróżnicowane. Inaczej pisana jest historia pierwotna (pierwsze jedenaście rozdziałów Księgi Rodzaju). Inaczej pisane są historie religijne, które wszystko odnoszą wprost do Boga (np. Księgi Kronik). Inaczej pełne ozdobników epopeje religijno-narodowe (jak teksty Ksiąg Wyjścia, Jozuego). Inaczej pisane są powieści historyczne, których tło jest historyczne, a ich szczegóły są wykwitem artystycznej fantazji autorów (jak Księga Estery). Inny rodzaj literacki reprezentują historie dydaktyczne (jak Księga Hioba).

Wreszcie całkiem odbiegają od wspomnianych gatunków literackich biblijneteksty apokaliptyczne (np. u Ezechiela, w Ewangeliach synoptycznych i w Apokalipsie).

Podczas lektury uwzględniamy gatunek literacki słów naszej Biblii zupełnie tak samo, jak uwzględniamy gatunek literacki każdego innego tekstu pisanego przez ludzi. Pomaga to odkryć rzeczywistą prawdę słów Biblii – to, o czym chce nas pouczyć Bóg.

SŁOWA BIBLII UCZĄ PRAWDY, JAKĄ CZŁOWIEK WINIEN POZNAĆ DLA SWEGO ZBAWIENIA

Istnieje absolutna zgodność słów Biblii z zamiarem jej głównego Autora i Redaktora Naczelnego, jakim jest Duch Święty. Słowa Biblii prowadzą nas do pełni człowieczeństwa, a ostatecznie – do pełni zbawienia.

Warto w tym momencie zauważyć, że także i ludzie piszący święte Księgi jako ich autorzy nie mieli najmniejszego zamiaru nauczania fizyki, astronomii, czy nawet historii w dzisiejszym rozumieniu tego określenia. Cel, jaki im przyświecał, był inny: ukazać Boży plan zbawienia oraz wymagania, jakie Bóg ma w stosunku do nas, jeśli chcemy uczestniczyć w Jego przedsięwzięciu. Znakomicie tę właśnie prawdę wyraził święty Augustyn:

Słowa Biblii uczą nie jak Ziemia chodzi, lecz jak się z Ziemi do Nieba dochodzi.

W podobnie lapidarnej formie św. Augustyn przekazywał nam zasadę dotyczącą harmonii wszystkich słów Biblii, zwaną

zasadą latet-patet:

Novum Testamentum in Vetere latet Vetus autem in Novo patet.

Nowy Testament kryje się w Starym, Stary Testament odsłania się w Nowym.

I tak np. zasłona uniemożliwiająca dopatrzenie się właściwego sensu tekstów Starego Testamentu odsłania się w Chrystusie. Aż po dzień dzisiejszy – pisze św. Paweł – gdy Żydzi czytają Mojżesza, zasłona spoczywa na ich sercach. A kiedy zwracają się do Pana, zasłona opada (2 Kor 3,13-16). Nowy Testament umożliwia poprawne odczytywanie Starego Testamentu.

SŁOWA KSIĄG STAREGO TESTAMENTU WYMAGAJĄ CHRZEŚCIJAŃSKIEJ TRANSPOZYCJI

Pan Jezus mówił: Badacie Pisma. To one właśnie dają świadectwo o Mnie (J 5,39).

Co bym wiedział o Jezusie Chrystusie, gdyby nie wielkie zaplecze Starego Testamentu? Czytałbym o moim Panu i Bogu (J 20,28) jedynie relacje autorów Nowego Testamentu, nie znając początku cudownej historii mojego zbawienia, nie zauważając ciągłości Jego oddziaływania w naszej historii. Jednak podczas każdego odczytywania Ksiąg Starego Testamentu trzeba mi zachowywać nieustanną czujność. Ich nauka – i przekazywane w nich informacje – wymagają ode mnie chrześcijańskiego uduchowienia i transpozycji, czyli przerzucenia na poziom życia ucznia Jezusa. Podam Ci jeden tylko przykład.

Czytam w Psalmie 101: Każdego dnia będę tępił grzeszników tej ziemi, wypędzę z miasta Pańskiego wszelkich złoczyńców. A modlę się: Każdego dnia wspomagaj mnie, Boże, bo ja – proch mizerny tej ziemi – z moimi skłonnościami do grzechu nie daję sobie rady. Ty racz je wytępić! Wypędź z mojej duszy wszelkie zło, miłosierny Panie!

SŁOWA BIBLII OBJAWIAJĄ SWÓJ SENS UWZGLĘDNIAJĄCYM ANALOGIĘ WIARY

Nazwa analogia wiary pochodzi od świętego Pawła (Rz 12,6). Dla uzyskania pewności, że sens słów naszej Biblii jest taki, a nie inny, musimy ze sobą zestawić wszystkie inne miejsca, w których te słowa się pojawiają, a nadto – żyjąc dwadzieścia wieków po świętym Pawle – musimy uwzględniać orzeczeniaSoborów Powszechnych i Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. W nim żyje i stale tłumaczy słowa naszej Biblii jej Główny Autor i Redaktor. On wie, co chciał w Piśmie Świętym przekazać.

W II w. święty Ireneusz pouczał, że gdyby w swoim rozumieniu słów Biblii kierował się tylko tym, co w chwili lektury czuje (i tym, co ewentualnie ktoś mu podpowiada) – narażałby się na niebezpieczeństwo zniekształcania przekazu Objawienia.

Głęboki jest sens nazwy analógion, jaka przetrwała w cerkwiach obrządku bizantyjskiego, a także używana jest w niektórych kościołach benedyktyńskich (Reguła 9). Określenie to oznacza miejsce, z którego – podczas sprawowania liturgii – wyjaśniane jest Pismo Święte stosownie do analogii wiary (nasze określenie – ambona – oznacza miejsce, z którego zestawiane są ze sobą i wyjaśniane ambodue Testamenti, teksty obydwu Testamentów, Starego i Nowego).
Przekazywane Ci przeze mnie rzeczywistości naszej wiary cudownie przedstawił w paryskim Kolegium św. Bernarda 12 IX-2008 r. papież Benedykt XVI.

– Słowo Boże włącza nas w dialog z Bogiem. Bóg przemawiający w Biblii uczy nas, jak możemy z Nim rozmawiać.
Szczególnie w Księdze Psalmów podsuwa nam słowa, którymi możemy się do Niego zwracać. W tym dialogu przedstawiamy Mu nasze życie, ze wszystkimi jego jasnymi i ciemnymi stronami, i przemieniamy je tak, żeby stało się drogą do Niego.

• Pismo Święte potrzebuje interpretacji oraz potrzebuje wspólnoty, w której się kształtowało i która nim dzisiaj żyje. Tylko w niej objawia swą jedność i w niej objawia ten sens, który jednoczy wszystko. Innymi słowy: istnieją takie wymiary słowa Bożego, które można odkryć jedynie w komunii Słowa, które tworzy historię.

• Chrześcijaństwo widzi w słowach Biblii Słowo jedyne, sam Logos, który odkrywa swoją tajemnicę poprzez realia ludzkiej historii. Ta szczególna struktura Biblii jest wciąż nowym wyzwaniem dla każdego pokolenia.

• Co w minionych wiekach było podstawą kultury Europy – poszukiwanie Boga i gotowość, by Go słuchać – również dzisiaj pozostaje fundamentem każdej prawdziwej kultury.

Gdy misterium odczytywania słów Biblii dokonuje się równolegle ze sprawowaniem siedmiu świętych sakramentów Kościoła, możemy prowadzić życie coraz bardziej odpowiadające kulturze nieba, życie o charakterze trynitarnym. To życie cechuje oddawanie się sobie nawzajem Osób Boga, oddawanie się Osób Boga osobom ludzkim i oddawanie się osób ludzkich Osobom Boga, oddawanie się sobie nawzajem osób ludzi innym osobom ludzi. Dokonuje się dzieło naszego wzrastania do Nieba (Mt 6,10; 28,19-20).