Biblia na co dzień

Kilka słów o Biblii

Księgi Starego Testamentu

Historia powstawania Ksiąg Starego Testamentu dzieli się na dwa okresy. Pierwszy (lata 1250 – 300 przed Chr.) – to okres powstawania Ksiąg pisanych w języku hebrajskim i aramejskim (w znikomej tylko części w języku greckim). To Księgi protokanoniczne (określenie proto- oznacza: pierwsze, wczesne). Ksiąg tych jest trzydzieści dziewięć (39):

Rodzaju Rdz – Wyjścia Wj – Kapłańska Kpł – Liczb Lb – Powtórzonego Prawa Pwt – Jozuego Joz – Sędziów Sdz – Rut Rt – Pierwsza Samuela 1 Sm – Druga Samuela 2 Sm – Pierwsza Królewska 1 Kl – Druga Królewska 2 Krl – Pierwsza Kronik 1 Krn – Druga Kronik 2 Krn – Ezdrasza Ezd – Nehemiasza Ne- Estery Est- Hioba Hi – Psalmów Ps – Przysłów Prz – Koheleta Koh – Pieśń nad PieśniamiPnp – Izajasza Iz – Jeremiasza Jr – Lamentacje Lm – Ezechiela Ez – Daniela Dn – Ozeasza Oz – Joela Jl – Amosa Am – Abdiasza Ab – Jonasza Jon – Michea- sza Mi – Nahuma Na – Habakuka Ha – Sofoniasza So – Aggeusza Ag – Zachariasza Za – Malachiasza Ml

Drugi okres powstawania Ksiąg Starego Testamentu (300-150 przed Chr.) – to okres powstawania Ksiąg pisanych po grecku. Zwane są one deuterokanonicznymi, przy czym określenie deutero- oznacza: następne, drugie, późniejsze. Ksiąg tych jest siedem (7):

Tobiasza Tb – Judyty Jdt – Pierwsza Machabejska 1 Mch – Druga Machabejska 2 Mch – Mądrości Mdr -Syracha Syr – Barucha Ba

W kołach niekatolickich Księgi deuterokanoniczne bywają nazywane apokryfami, czyli napisanymi obok (protokanonicznych). Tymczasem są one tak samo kanoniczne (to znaczy niezmiennie święte), jak i Księgi protokanoniczne. Do ich słów nawiązywał sam Jezus, a po Nim Jego apostołowie. Ksiąg Starego Testamentu mamy więc w sumie czterdzieści sześć (od roku 100 po Chrystusie, po zjeździe mędrców żydowskich w Jamni, rabini zwykli ograniczać ilość Ksiąg Biblii do dwudziestu dwóch – czyli do ilości liter hebrajskiego alfabetu; osiągają tę liczbę łącząc kilka Ksiąg pisanych po hebrajsku w jedną; i odrzucając Księgi pisane po grecku).

Księgi Nowego Testamentu

Księgi Nowego Testamentu były pisane w latach od 50 do 100 po Chrystusie. Spróbujmy na-kreślić historię ich powstawania, zauważając od razu, że pierwsze wspólnoty wyznawców nowej religii nie były zakładane na Księgach Nowego Testamentu, lecz na fundamencie apostołów i proroków (dzisiaj powiedzielibyśmy: na fundamencie hierarchów i charyzmatyków), gdzie kamieniem węgielnym jest sam Chrystus Jezus (Ef 2,20).

Nowa religia – chrześcijańska – nie była religią Księgi. Chrześcijan łączyły nie Księgi, lecz Osoby. Święty Cyprian (biskup-męczennik z III w.) zostawił nam taką uwagę: Kościół jest Ludem zjednoczonym jednością Osób: Ojca i Syna, i Ducha Świętego (LP 4,553).

Wyznawcy nowej religii mieli jasną świadomość, że ich wspólnoty nie były budowane na słowie pisanym, lecz na Osobach.

Do 50 roku prawdy wiary chrześcijan – religii odniesień międzyosobowych – przekazywane były słowem żywym, bez jakiegokolwiek pośrednictwa słowa pisanego. Oczywiście podczas sprawowania liturgii i w nauczaniu Kościół z całą naturalnością posługiwał się czterdziestoma sześcioma Księgami Biblii Izraelitów (najchętniej czytając Biblię po grecku, z przekładu zwanego Septuagintą). Czytając je tłumaczył, w jaki sposób opisywane w starożytnej Biblii osoby, rzeczy i instytucje były zapowiedziami rzeczy przyszłych (Ko1 2,17) i jak te zapowiedzi wypełniają się w Osobie Mesjasza Pańskiego i w życiu założonej przez Niego wspólnoty.

Od 50 roku zaczyna się nowy etap redagowania Biblii, który będzie trwał pół wieku. Wyznawcy nowej religii, nazywani teraz ludźmi Chrystusa (christianoi – Dz 9,36; 11,26; 1Tes 4,10), nie odchodząc od Biblii, jaką mieli dotychczas, nie odchodząc od Ksiąg Starego Testamentu, pod działaniem Ducha Świętego, który był Głównym Autorem Biblii Izraelitów, podłączają do posiadanej Biblii Księgi nowe – Księgi Nowego Testamentu. Będzie ich dwadzieścia siedem (27):

Ewangelia według św. Mateusza Mt – Ewangelia według św. Marka Mk – Ewangelia według św. Łukasza Łk – Ewangelia według św. Jana J – Dzieje Apostolskie Dz – List do Rzymian Rz -Pierwszy List do Koryntian 1 Kor – Drugi List do Koryntian 2 Kor – List do Galatów Ga – List do Efezjan Ef – List do Filipian Flp – List do Kolo- san Ko1 – Pierwszy List do Tesaloniczan 1 Tes – Drugi List do Tesaloniczan 2 Tes – Pierwszy List do Tymoteusza 1 Tm – Drugi List do Tymoteusza 2 Tm – List do Tytusa Tt – List do Filemona Flm – List do Hebrajczyków Hbr – List Jakuba Jk- Pierwszy List Piotra 1 P – Drugi List Piotra 2 P – Pierwszy List Jana 1J – Drugi List Jana 2 J – Trzeci List Jana 3 J – List Judy Jud – Apokalipsa Ap

Przyjrzyjmy się ostatniemu etapowi tej twórczości, powstawaniu Ksiąg Nowego Testamentu. Wśród chrześcijan, po wniebowstąpieniu Pana, zaczęły się pojawiać obawy, że z chwilą śmierci Jego apostołów i Jego bezpośrednich uczniów, ostre dotąd kontury nowej religii ulegną rozmyciu, a nauka wiary – przymgleniu. Aby temu w czas zapobiec, zaczynają utrwalać wydarzenia z życia Jezusa na piśmie. Być może pierwszymi tego rodzaju pisanymi dokumentami Kościoła były katalogi imion dwunastu apostołów (Mt 10; Mk 3; Łk 6; Dz 1). Równocześnie utrwalali na piśmie słowa Jezusa, tak zwane logia. Tak mnożyły się we wspólnotach chrześcijan luźne kartki (fliegende Blätter), które z czasem okażą się bezcenne dla redaktorów całości Nowego Testamentu. Najwcześniejszą jego Księgą jest Pierwszy List św. Pawła do Tesaloniczan (rok 51). Po nim Apostoł pisze swój Pierwszy List do Koryntian. I tak kolejno powstają wszystkie pisma Nowego Testamentu – do Ewangelii według św. Jana włącznie.

Biblia w Kościele katolickim

Kiedy przed chwilą jednym spojrzeniem ogar­nąłeś zestaw dwudziestu siedmiu Ksiąg Nowego Testamentu (podany przeze mnie według kolejności, jakie te Księgi mają w naszych wydaniach Biblii), za­pewne zauważyłeś, że kolejność ta nie ma nic wspól­nego z chronologią ich powstawania. Tu pierwszą Księgą jest Ewangelia według św. Mateusza, a ostat­nią – Apokalipsa św. Jana. I taki właśnie – nie inny porządek Ksiąg Nowego Testamentu podają świa­dectwa starożytnych ojców Kościoła. Nigdzie nie do­szukałem się wyjaśnienia, dlaczego tak jest, nikt nie potrafił mi wytłumaczyć przyczyny takiej kolejności Ksiąg Nowego Testamentu, jaką po dziś dzień mamy w naszych egzemplarzach Pisma Świętego. Osobiś­cie doszedłem do wniosku następującego:

Duch Święty nie przestał działać po śmierci ostatniego z apostołów.Udzielał ludziom Kościoła swoich darów – szczególnie daru mądrości. Dzięki Jego działaniu (J 14,26) zauważyli, że tekst Biblii moż­na podzielić na dwie części. Pierwszą stanowią Księ­gi Starego Testamentu i Ewangelie synoptyczne (to znaczy takie, których treść, gdy się ich zwoje roz­winie jedne obok drugich – można uchwycić nieja­ko jednym spojrzeniem – Mt; Mk; Łk); w tej części jesteśmy pouczani o miłości Boga oraz – oczywiście – o miłości bliźniego. To ostatnie określenie po grec­ku brzmi: agápē tou plēsion..

Drugą część rozpoczyna Ewangelia według św. Jana – konkretnie to miejsce, gdzie Jan przyta­cza słowa nowego przykazania Jezusa, przykazania miłości wzajemnej –agapē eis allēlous (J 13,34). To właśnie greckie określenie poja­wia się tutaj w Biblii po raz pierwszy i będzie już w niej dominować do końca, aż do samej Apoka­lipsy; będzie ukazywać nowe przykazanie Jezusa jako sprawę w Kościele zasadniczą. Życie w miłości wzajemnej (a zatem życie, w którym na pierwszym miejscu stawiane jest nowe przykazanie Jezusa) bę­dzie możliwe tylko wśród Jego uczniów. Bowiem chrześcijańska miłość wzajemna – to miłość ze względu na Jezusa, taka jaką chce Jezus, jest to miłość mająca wymiar miłości Jezusa (tak –jak (J13,34)), jest to miłość, która przyzywa obecność zmartwychwstałego Pana, który czyni cuda.

Według mojego rozeznania, to właśnie naucza­nie Ducha Świętego w Kościele sprawiło, że dzisiaj mamy w Biblii kolejność Ksiąg Nowego Testamen­tu taką, jaką mamy.

Tak powstało dzieło w swoim zestawie orygi­nalne, nowe, składające się z połączonych w jedną całość czterdziestu sześciu Ksiąg Starego Testa­mentu i dwudziestu siedmiu Ksiąg Nowego Testamentu – Biblia, jaką mamy dzisiaj, Biblia Katolicka. Jest ona organiczną i harmonijną jednością siedem­dziesięciu trzech Ksiąg (73):

Rdz – Wj – Kpł – Lb – Pwt – Joz – Sdz – Rt – 1 Sm – 2 Sm – 1 Krl – 2 Krl – 1 Krn – 2 Krn – Ezd – Ne – Est – Hi – Ps – Prz – Koh – Pnp – Iz – Jr – Lm – Ez – Dn – Oz – Jl – Am – Ab – Jon – Mi – Na – Ha – So – Ag – Za – Ml – Tb – Jdt – 1 Mch – 2  Mch – Mdr – Syr – Ba – Dn – Oz – Jl – Am – Ab –  Jon – Mi – Na – Ha – So – Ag – Za – Mi – Mt – Mk – Łk – J – Dz – Rz – 1 Kor – 2 Kor – Ga – Ef – Flp – Kol – 1 Tes – 2 Tes – 1 Tm – 2 Tm – Tt – Flm – Hbr – Jk -1 P -2 P – 1 J – 2 J – 3 J – Jud – Ap

Wszystkie te Księgi, czytane teraz w Kościele jako Księgi jednej Biblii, zawierają w sobie moce zdolne kształtować piękno Oblubienicy zdążającej na gody Boskiego Baranka (Ap 21,9; 22,17), która stara się nieustannie o stałe pogłębianie swojego rozu­mienia Bożego orędzia.